بنام خدا
یکی از ابعاد برجسته زندگی اهل بیت (ع) ،بعد فرهنگی آن می باشد.این بزرگواران،هرکدام،در عصر خود فعالیّت فرهنگی داشته ودر مکتب خوی شاگردانی تربیت میکردند وعلوم ودانش خودشان راتوسّط آنان در جامعه منتشر میکردند.امّا شرایط اجتماعی وسیاسی زمان آنان یکسان نبوده وباهم تفاوت دارند.بعنوان نمونه در زمان امام محمد باقر(ع)وامام صادق(ع) شرایط اجتماعی مساعد بوده ولذا می بینیم که تعداد شاگردان وراویان امام صادق(ع) بیش از چهار هزار نفر میشد ،ولی از زمان امام جواد(ع) تا امام حسن عسکری(ع) به خاطر وجود فشار های سیاسی وکنترل شدید فعّالیت آنان از طرف حکومت جبّار وقت ،شعاع فعالیت آنان بسیار محدود بوده و از این لحاظ تعداد راویان وپرورش یافتگان مکتب آنان نسبت به زمان امام صادق (ع) کاهش قابل توجهی را نشان میدهد .بنابراین اگر توی تاریخ میخوانیم که تعداد راویان و اصحاب حضرت جواد(ع) نزدیک به 110نفر بوده اند جمعاً250حدیث از آن حضرت نقل شده نباید تعجّب کرده ویا اینکه نشانه ضعف آن بزرگوار بدانیم ،زیرا از یک طرف ،آن حضرت شدیداً تحت کنترل ومراقبت سیاسی بوده و از طرف دیگر شهادت زودهنگام آن حضرت هم از علل این کمی حدیث بوده است،چرا که تمام تاریخ نویسان می گویند که آن امام تنها 25 سال عمر کرده اند.
البته باید توجه کنیم که در میان همین مقدار اندک از اصحاب ایشان، چهره های برجسته ای مانند : علی بن مهزیار ،زکریا بن آدم،محمد بن اسماعیل،و...بودند که هر کدامشان در صحنه علمی و فقهی وزنه خاصی به شما ر می رفتند وهر یک از اینها حرفی برای گفتن داشتند .
درشناخت راویان احادیث امام جواد(ع) تنها در محدّثان شیعه نباید اکتفا کرد بلکه محدّثان ودانشمندان اهل تسنّن هم معارف و حقایقی از اسلام را از آن حضرت نقل کرده اند .«خطیب بغدادی » یکی از این دانشمندان است که احادیثی را با سند خود از آن حضرت نقل کرده است. البته نمیتوان زندگانی اهل بیت را در عرض چند جمله شناخت بلکه باید با دقّت و توجّه کامل به زندگی ایشان نگاه کرد وبه نوعی میشه گفت که زندگی این بزرگواران را موشکافی کرده تا در حد توان خود با معارف اهل بیت آشنا شده و در زندگی خود پیاده کرد .
