بنام خدا
سلام دوستان
دوران حضرت علی(ع)
حضرت علی(ع) ،که پس از پیامبر اعظم (ص) قریب به سی سال ، امامت شیعیان را بر عهده داشت ، خود گنجینه دانش الهی بود که رسولخدا (ص) درباره اش فرمودند: من شهر علمم وعلی راه ورود به ان شهر است . ایشان بزرگترین مفسّر قران پس از پیامبر اعظم(ص) بشمار می اید ولقب «صدر المفسّرین» شایسته ایشان است . انحضرت محور ومصدر حدیث بود وهر انچه می گفت وعمل می کرد ، سنّت دین بشمار می امد .
نقش انحضرت در مورد حدیث از دو منظر قابل بررسی می باشد:
الف: روایات : کتابت وتدوین:
از حضرت علی (ع) احادیثی روایت شده اند که حکایت از اهمیّت نوشتن حدیث ومعارف شیعی ودر مواردی ، دستور بر کتابت وچگونگی تدوین انها دارند. مانند: «قیّدوا العلمَ ، قیّدوا العلمَ »"علم ودانش را ظبط وحفظ کنید" ویا « قیّدوا العلمَ بالکتابة» " دانش را با نوشتن حفظ کنید" اگر اندکی در این احادیث نورانی تأ مّل وتفکّر کنیم ضرورت نوشتن احادیث ظاهر می گردد . واز کلام حضرت امیر (ع) می توان دریافت که ایشان بر نوشتن معارف شیعی تأکید داشته و به خوب وصحیح نوشتن دستور داده اند.
ب:دست نوشته های حضرت علی (ع):
انحضرت علاوه بر دستور به نوشتن حدیث –که نمونه هایی از ان بیان گردید – در عمل نیز بر کتابت تدوین ونشر روایات نبوی همّت وافر داشتندکه به گوشه ای از اینها اشاره می گردد:
1: کتابی در حدیث : نخستین مجموعه حدیثی که حضرت علی (ع) ان را به املای رسول گرامی اسلام(ص) فراهم اورد به کتاب علی ، صحیفه علی ، جامعه وصحیفة الفرایض معروف است . اگر چه بخشهایی از این مجموعه در زمان پیامبر (ص) تدوین شد، ولی نشر ان در دوره حضرت امیر (ع) اغاز گردید و نزد تمام امامان معصومین بوده ومی باشد.
امام حسن(ع) از این مجموعه اینگونه یاد می کند: علوم نزد ماست وما سزاوار ان هستیم وهیچ حادثه ای تا قیامت رخ نمی دهد ، مگر انکه حکم ان نزد ماست که به املای پیامبر (ص) ودست خطّ علی (ع) ثبت گردید .
در حقیقت کتاب ان بزرگوار به منظور تدوین قانون اسلامی فرام گردید وحضرت رسول (ص) با هدف نشر وانتقال ان از حضرت علی (ع) به امامان پس از وی ، بر ایشان املاء می کرد. وامامان معصوم نیز ضمن دریافت ان ، به وجود ان معترف بودند
2: کتابی در علوم قران:
از حضرت علی(ع) اثر گرانقدردیگری در قلمرو مباحث علوم قرانی بجای مانده که به اصحاب خود املاء نموده اند و به کتاب علوم قران ، محکم ومتشابه در قران از حضرت علی(ع) ، ناسخ ومنسوخ از حضرت علی (ع) و تفسیر نعمانی معروف است . علّا مه بزرگوار اقا بزرگ طهرانی در کتاب اذریعة نیز از ان بعنوان ناسخ القران ومنسوخة و محکمة ومتشابهه یاد کرده است.
علّامه شرف الدین نیز در این خصوص ، ضمن بیان مصحف امام علی(ع) به مباحث علوم قرانی که همراه این مصحف بوده اشاره کرده و معتقد است: حضرت علی(ع) پس از ارتحال پیامبر اعظم (ص) ، قران را جمع نمود ه است .
3: نهج البلاغه:
بخشی ازاثار ومعارف شیعی انحضرت در جایگاه نخستین امام ، که علوم الهی را از پیامبر(ص) دریافت کرده وان را برای امامان پس از خود و همچنین مردم زمان خویش نقل نموده ، به همّت والای مرحوم سیّد رضی در کتاب گرانقدر نهج البلاغه گرد اوری شده است.
